Hart- en vaatziekten behoren nog steeds tot de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd (1). Wanneer we hier dieper op inzoomen zien we dat het endotheel aangetast is. Het endotheel is het dunne laagje cellen aan de binnenkant van je bloedvaten.
Ontstekingen in het endotheel zorgen ervoor dat bloedvaten hun elasticiteit verliezen. Na verloop van tijd leidt dit tot aderverkalking (atherosclerose) en een verminderde doorbloeding.
De reguliere aanpak richt zich hierbij vooral op het voorschrijven van statines om cholesterol te verlagen, of in een later stadium dotterbehandelingen en bypassoperaties om de doorstroming te herstellen.
Wat ik jammer vind, is dat er zelden wordt gesproken over de dieperliggende oorzaak van deze vaatproblemen: laaggradige ontstekingen Deze stille ontstekingen kunnen jarenlang sluimeren zonder duidelijke klachten, terwijl ze ondertussen schade aanrichten aan de vaatwand.
Over linolzuur
Een belangrijke aanjager van deze ontstekingen is het vetzuur: linolzuur. (2). Een vetbron die in bijna elk keukenkastje voorkomt, maar waarvan de impact op hart- en vaatgezondheid vaak sterk wordt onderschat.
Linolzuur is een meervoudig onverzadigd omega-6 vetzuur, dat vooral voorkomt in plantaardige oliën zoals zonnebloem-, maïs- en sojaolie. Het probleem zit echter niet in het vetzuur zelf, maar vooral in de hoeveelheid die we tegenwoordig binnenkrijgen. Sinds het begin van de vorige eeuw is onze inname meer dan verdubbeld, van 2,97% in 1909 naar 7,21% in 1999 (3).
Laat ik vooropstellen: linolzuur is een essentieel vetzuur.
We hebben het onder andere nodig om ontstekingsreacties op te starten, een belangrijk onderdeel van een goed werkend immuunsysteem. Ontstekingen op zichzelf zijn dus niet slecht, zolang ze tijdelijk blijven en het lichaam daarna herstelt.
Wanneer je in de wetenschappelijke literatuur duikt, vind je dan ook talloze studies die positieve effecten van linolzuur beschrijven. Op basis daarvan adviseert het Voedingscentrum nog steeds halvarine en margarine, producten die rijk zijn aan linolzuur.
Maar hier gaat het vaak mis.
Deze aanbeveling zet veel mensen op het verkeerde spoor, omdat het niet gaat om het natuurlijke vetzuur zelf, maar om de bewerking van de oliën waarin het voorkomt. De meeste plantaardige oliën zijn industrieel geraffineerd, vaak onder hoge druk en temperatuur geproduceerd, een proces dat de oxidatiegraad van linolzuur sterk verhoogt (4). En juist deze geoxideerde vetzuren spelen een belangrijke rol in het ontstaan van laaggradige ontstekingen en schade aan de vaatwand.
Ik citeer een onderzoek uit het British Medical Journal (5):
Inderdaad, linolzuur is het meest geoxideerde vetzuur in LDL.
Zodra linolzuur in LDL wordt geoxideerd, vormen zich aldehyden en ketonen die zich covalent binden aan apoB. Daardoor wordt dit LDL niet meer herkend door de LDL-receptoren in de lever, maar wel door de ‘scavenger’-receptoren op macrofagen. Dit proces leidt tot de vorming van schuimcellen en uiteindelijk tot atherosclerose (aderverkalking).
Met andere woorden:
niet zozeer de cholesterol, maar geoxideerde cholesterol speelt een sleutelrol in het ontstaan van vaatziekten. Zodra linolzuur oxideert, verandert het van een onschuldig vetzuur in een agressieve stof die de vaatwand beschadigt.
In een ideale wereld zou de oxidatiegraad van oliën verplicht op de fles moeten staan zodat je als consument weet hoe schadelijk een olie werkelijk is. Maar in de wereld waarin we leven, vol economische belangen, blijft dat voorlopig een utopie.
Wat is ook nog meer belangrijk om te weten?
Een te hoge inname van linolzuur (omega-6) verstoort de balans tussen omega-3 en omega-6 vetzuren. Het enzym delta-6-desaturase, dat nodig is om alfalinoleenzuur (omega-3) om te zetten in eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA), raakt hierdoor uitgeput. EPA en DHA zijn weer ontstekingsremmende verzuren die je bijvoorbeeld veel in vette vis aan treft.
Het gevolg?
Minder productie van deze ontstekingsremmende vetzuren, waardoor het lichaam sneller in een laaggradige ontstekingsstaat terechtkomt: een stille motor achter hart- en vaatziekten, hormonale disbalans en versnelde veroudering.
Samenvatting & adviezen
De nuance maakt het verschil.
Natuurlijke linolzuur heeft niet dezelfde invloed op je gezondheid als industrieel bewerkte linolzuur. Hetzelfde geldt voor LDL-cholesterol en geoxideerde LDL-cholesterol.
Voor de meeste mensen geldt: beperkt het gebruik van linolzuur in bijvoorbeeld zonnebloemolie, maisolie, sojaolie. Let op deze oliën zitten vaak verwerkt in andere producten, denk bijvoorbeeld aan mayonaise. Let ook op als je vaak buiten de deur eet. Deze oliën worden vaak veelvuldig in de horeca gebruikt.
Gebruik daarentegen vaker olijfolie, roomboter of kokosolie. Kies voor de beste kwaliteit: Hoe minder de bewerkingsgraad, des te beter.
Zorg ervoor dat je vaker vette vis binnenkrijgt die niet gekweekt is, denk aan makreel sardientjes of haring. Zalm eet ik ook nauwelijks omdat het bijna altijd gekweekt is. Eet je geen vis, haal het dan uit algen.
Vul eventueel aan met een omega-3 supplement indien je het onvoldoende haalt uit de voeding.
Noten en zaden zijn gezond, maar overdrijf het niet omdat ze relatief veel omega-6 6 vetzuren bevatten. Denk hierbij aan 20-30 gram noten, dat is ongeveer een handje vol noten.
Tot de volgende inspiratiemail!
Hartelijke groet,
Ir. ing. Mohammed Boulahrir
Orthomoleculair therapeut & Klinisch psycho neuro-immunoloog
