Jodiumtekort: een vergeten probleem dat veel mensen raak.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie haalt bijna 4 op de 10 mensen in Nederland de aanbevolen hoeveelheid van 150 microgram jodium per dag niet. Zij krijgen minder dan 100 microgram binnen, structureel te weinig om je schildklier, energieniveau en brein gezond te houden. (1)

Jodium is een spoorelement dat je lichaam niet zelf kan aanmaken. Het is essentieel voor de aanmaak van schildklierhormonen, die een rol spelen in je stofwisseling, temperatuurregulatie en energieniveau. Maar dat is slechts het topje van de ijsberg. Zelfs een mild jodiumtekort bij kinderen, kan de neurologische ontwikkeling beïnvloeden en wordt in verband gebracht met een lager dan gemiddelde intelligentie, gemeten aan de hand van het IQ. (2)

Jodium komt ook voor in je speekselklieren, borsten, eierstokken, maagwand en prostaat. Het speelt daar een rol in herstel, groei, bescherming tegen mutaties en het voorkomen van cystevorming.

Overige symptomen van een jodiumtekort.

• Vermoeidheid /trage schildklier
• Mentale klachten (concentratie-, geheugenproblemen, brain fog)
• Gewichtstoename (door trage stofwisseling/ATP-tekort)
• Overgevoeligheid voor kou
• Apathie, sufheid en lethargie
• Trage schildklier (hypothyreoïdie)
• Cystevorming (in borsten, eierstokken, baarmoeder)
• Droge huid
• Spierzwakte
• Hartritmestoornissen
• Ontstekingen (door vertraagd metabolisme)
• Insulineresistentie en diabetes type 2

Wat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor jodium?

De officiële ADH voor jodium is 110 µg voor baby’s, 150 µg voor volwassenen, 220 µg voor zwangere vrouwen en 290 µg voor vrouwen die borstvoeding geven. (3)

Waarom jodiumtekorten steeds vaker voorkomen.

We eten minder vis
Vis is van nature rijk aan jodium. Toch staat het bij veel mensen niet meer wekelijks op het menu. Dat kan zijn vanwege smaak, prijs, of onzekerheid over zware metalen en duurzaamheid. Maar wie vis structureel mijdt, mist daarmee ook een belangrijke natuurlijke bron van jodium.

We eten minder brood
Brood was jarenlang de belangrijkste bron van jodium in Nederland. Aan bakkerszout werd gejodeerd zout toegevoegd, waardoor veel mensen automatisch voldoende jodium binnenkregen. Maar dat is aan het veranderen. Steeds meer mensen eten minder of helemaal geen brood vanwege koolhydraatarme diëten, glutensensitiviteit of bewustere voedingskeuzes. Een positieve ontwikkeling op veel vlakken, maar het zorgt er ook voor dat steeds meer mensen ongemerkt te weinig jodium binnenkrijgen.

We gebruiken minder (gejodeerd) zout
Keukenzout is vaak verrijkt met jodium, maar juist dat type zout vermijden steeds meer mensen. Terecht — want het is een geraffineerd product waar alle mineralen uitgehaald zijn. Gezondere alternatieven zoals Keltisch of Himalayazout bevatten wél waardevolle mineralen, maar amper jodium.

Keukenzout is vaak verrijkt met jodium, maar juist dat type zout vermijden steeds meer mensen. Terecht want het is een geraffineerd product waar alle mineralen uitgehaald zijn. Gezondere alternatieven zoals Keltisch of Himalayazout bevatten wél waardevolle mineralen, maar nauwelijks jodium. Voeg daar het algemene ‘zout is slecht’-beeld aan toe, en het is logisch dat veel mensen ongemerkt te weinig jodium binnenkrijgen.

Als je minder brood eet, weinig vis op het menu hebt staan en bewust omgaat met zout, is het extra belangrijk om op andere manieren je jodiuminname in de gaten te houden. Denk aan eieren, schaal- en schelpdieren of zeewier (met mate).

Wat verhoogt nog meer het risico op een jodiumtekort?

• In Nederland komt een tekort aan selenium relatief vaak voor, omdat onze landbouwgrond van nature arm is aan dit mineraal. Wanneer er al sprake is van een jodiumtekort, kan een lage seleniumstatus de klachten verder versterken. Ook tekorten aan ijzer en vitamine A kunnen bijdragen een jodiumtekort. (4)
• Roken, dat de opname en werking van jodium in het lichaam kan verstoren. (5)
• Intensief sporten, waarbij je via zweet extra jodium verliest. (6)
• Het regelmatig eten van jodiumblokkerende groenten zoals rauwe broccoli, spruitjes of soja. (7). Maak je hier niet teveel zorgen over; dit geldt alleen als je grote hoeveelheden rauw eet,
• Een zoutarm dieet, waarin vaak ook te weinig gejodeerd zout voorkomt.
• Een plantaardig of vegetarisch voedingspatroon zonder vis of zeewier.
• Een algemeen tekort aan jodiumrijke voeding, zoals zeegroenten, schaal- en schelpdieren, eieren of gejodeerd keukenzout.
• Ook fluoride vermindert de opname van jodium. (8)

In welke voedingsmiddelen treffen we jodium aan?

Bron: NEVO-online versie, RIVM, Bilthoven & Voedingscentrum

Een jodiuminname van minder dan 10-20 mcg per dag kan leiden tot een trage schildklier(hypothyreoïdie) Het is vooral gevaarlijk voor zwangere vrouwen omdat het een miskraam kan veroorzaken. Wat ook vaak wordt vergeten is dat een tekort aan jodiumtekort leidt tot een verhoogde oestrogeenproductie. Dit geeft weer vele hormonale klachten.

Jodium: krachtig antiviraal middel

In ons lichaam hoopt jodium zich op in slijmvliezen zoals mond en longen, waar het indringers direct kan neutraliseren. (9) Het speelt een belangrijke rol naast zink in het immuunsysteem door de aanmaak en activiteit van witte bloedcellen te ondersteunen. Daarnaast helpt jodium om ontstekingen te remmen via zijn invloed op de schildklier en stofwisseling. Zo versterkt het de afweer én voorkomt het dat het immuunsysteem overactief reageert, zoals bij een virale storm. (10)

Waarom vergroot een jodiumgebrek de schildklier?

Jodium is onmisbaar voor de werking van je schildklier. Je lichaam gebruikt het om twee belangrijke hormonen te maken: T3 en T4.

• T3 is actief, T4 moet eerst nog worden omgezet in T3.
• Voor die omzetting heb je ook selenium nodig.

Het proces wordt aangestuurd door je hersenen:

• De hypothalamus geeft het signaal (TRH),
• De hypofyse stuurt daarop een hormoon uit (TSH)
• Dat hormoon zorgt ervoor dat je schildklier jodium opneemt en T3/T4 aanmaakt.

Als er te weinig jodium is, kan je lichaam niet genoeg schildklierhormonen maken. Je hersenen blijven dan TSH aanmaken, in een poging om je schildklier harder te laten werken. Maar zonder voldoende jodium lukt dat niet met als gevolg dat de schildklier vergroot: dit noemen we een krop of struma.

Het verband tussen jodiumgebrek en vergrote schildklier
Bron: Linus Pauling Institute

Hoe weet je of je voldoende jodium binnenkrijgt?

Een veelgebruikte methode om te achterhalen of je een jodiumtekort hebt is de zogenaamde jodium-huidtest: breng wat jodium aan op de binnenkant van je onderarm (ter grootte van een muntstuk) en observeer hoe lang de kleur zichtbaar blijft. Verdwijnt de plek binnen een paar uur? Dan kan dat een aanwijzing zijn voor een tekort. Blijft de plek langer dan 5 uur zichtbaar? Dan is er waarschijnlijk voldoende jodium in je systeem.

Kijk uit met veel jodium bij auto-immuunaandoeningen als Hashimoto en Graves

Zeewier en andere jodiumrijke voedingsmiddelen worden vaak gezien als gezond, maar voor mensen met auto-immuunaandoeningen van de schildklier zoals Hashimoto en de ziekte van Graves kan dit soms averechts werken.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een hoge jodiuminname auto-immuunprocessen in de schildklier kan verergeren (11, 12) Bij mensen met Hashimoto of Graves kan dit leiden tot meer ontsteking, meer antistoffen en een verslechtering van de klachten. Kijk dus bij auto-immuniteit uit met voedingsmiddelen en supplementen waar veel jodium in zit. Denk aan zeewier of de inname van veel jodium druppels ondier het motto ‘meer is beter’

Hoe komt dat?
Vaak zie je dat er bij dit soort aandoeningen vaak ook een tekort is aan selenium. Wanneer je te veel jodium binnenkrijgt en tegelijkertijd een tekort hebt aan selenium dat nodig is voor de productie van glutathion (zie voor meer info dit artikel), kan dit leiden tot oxidatieve stress. Door een overschot aan jodium ontstaat er meer waterstofperoxide (H₂O₂) in de schildklier. Normaal gesproken wordt dit geneutraliseerd door antioxidanten, maar bij een tekort aan selenium lukt dat niet goed. Het resultaat: beschadigde cellen, ontsteking, en een afweersysteem dat gezonde cellen aanvalt en meer auto-immuniteit.

Jodium is dus belangrijk, maar balans is cruciaal. Bij Hashimoto en Graves is het verstandig om grote hoeveelheden jodium te vermijden én te zorgen voor voldoende selenium. Alleen dan help je jouw schildklier in plaats van haar onbedoeld verder uit balans te brengen.

Tot slot

Jodium is een klein mineraal met grote invloed op je energie, je hormonen en je weerstand. Toch zien we dat tekorten steeds vaker voorkomen, vaak ongemerkt. Vraag jezelf eens af: krijg ik voldoende binnen? Zeker als je minder brood eet, weinig vis op je bord legt en bewust omgaat met zout, kan het goed zijn om je jodium aan te vullen via andere bronnen zoals eieren, schaal- en schelpdieren of (met mate) zeewier.
Heb je een auto-immuunaandoening zoals Hashimoto of Graves? Dan is het extra belangrijk om voorzichtig te zijn met té veel jodium.

Tot de volgende inspiratiemail!

Hartelijk groet,

Ir. ing. Mohammed Boulahrir
Orthomoleculair therapeut & Klinisch psycho neuro-immunoloog
www.poweracademy.nl