Vroegkinderlijk trauma en gezondheid: het verborgen verband met ziektes.

Wat is de relatie tussen vroegkinderlijk trauma en het ontstaan van ziektes?

De onderstaande grafiek laat zien hoe jeugdtrauma (Childhood Trauma/ CT) de kans vergroot op het krijgen van lichamelijke (blauw) en psychische (roze) klachten later in het leven. Als je hier klikt tref je de link naar de studie. (1)

Elke stip in de grafiek laat de gemiddelde variatie zien. (Gebruik je duim en wijsvinger om het plaatje te vergroten)
Eenvoudig gezegd:

• Auto-immuunziekten → waarde is 4, kortom auto-immuunaandoeningen komen gemiddeld 4 keer vaker voor bij mensen met jeugdtrauma/ vroegkinderlijk stress.
• Hartziekten, diabetes en artritis → verhoogd risico. Waardes liggen tussen 1,5 en 3.

De impact van jeugdtrauma is groter op psychische gezondheid (roze lijn) dan op lichamelijke gezondheid (blauwe lijn).

• Slaapgerelateerde klachten komen 4 keer vaker voor bij mensen met jeugdtrauma
• Depressies komen meer dan 2 keer vaker voor bij mensen met jeugdtrauma.
• Angstgerelateerde klachten komen bijna 2 keer zo vaak voor.

Wat verklaart deze relatie?

Bij jonge kinderen is het zenuwstelsel en met name de prefrontale cortex nog in ontwikkeling. Wanneer er in deze cruciale fase veel stress of trauma is, leert het brein om sneller in de overlevingsstand te staan.

Gevolg: De stress-as (hypothalamus → hypofyse → bijnieren) wordt hypergevoelig ingesteld. Dit betekent dat je lichaam later in het leven sneller cortisol aanmaakt bij stress. Hoe meer stresshormonen, hoe meer ontstekingen en dit vergroot de kans op het krijgen van vele chronische aandoeningen.

In het plaatje hieronder uit deze studie is dat mooi weergegeven. (2) Hoe meer psychologische stress gedurende de jeugd (B), hoe groter de ‘biologisch reactiviteit’ oftewel hoe meer het zenuwstelsel uit balans raakt. Als je goed kijkt zie ook dat heel weinig stress gedurende de jeugd ook niet optimaal is. Een klein beetje stress/cognitieve uitdaging is dus uiteindelijk essentieel voor onze weerbaarheid in hert latere leven. (!)

Laten we nog en stapje dieper gaan en ons de volgende vraag stellen:

Hoe beschadigd vroegtijdig stress het zenuwstelsel?
Waarom zorgt dit voor meer stress in het latere leven?
Op deze vraag geeft Dominic Caul en collega’s een uitgebeld antwoord in deze studie. (3)

Het onderstaande plaatje komt uit dezelfde studie en laat zien wat chronische stress in de jeugd doet met je hersenen.

De afbeelding toont twee piramidale neuronen (PL). Dit zijn zenuwcellen die een cruciale rol spelen in geheugen, emotie en cognitieve functies.

🔹 Links zie je een gezond neuron met lange vertakkingen en rijke dendrieten. Dit zorgt voor veel verbindingen tussen hersencellen, waardoor je flexibel kunt reageren op wat er gebeurt.

🔹 Rechts zie je wat er gebeurt onder hevige, langdurige stress in de jeugd: de takken worden korter, de dendrieten dunner en het aantal verbindingen neemt sterk af.

Gevolg: je zenuwstelsel ontwikkelt zich minder volledig. Dit betekent dat je hersenen minder flexibel reageren, je moeilijker schakelt in stressvolle situaties en je gevoeliger wordt voor overprikkeling.

Hoe heviger het trauma/chronische stress tijdens de eerste levensjaren , des te minder goed je zenuwstelsel ontwikkel is.

Kortom

Wanneer je als kind opgroeit met te veel stress of te weinig veiligheid, ontwikkelt je zenuwstelsel zich dus anders. Het leert overleven, niet ontspannen.

Een minder goed ontwikkeld zenuwstelsel kan je emoties niet goed reguleren of ontladen. Je lichaam onthoudt het oude gevaar en reageert alsof het er nog steeds is. Daardoor schiet je sneller in een freeze-reactie: je bevriest, niet omdat de situatie écht levensbedreigend is, maar omdat je lichaam een oud patroon herkent.

Je raakt meer in je hoofd en verliest langzaam de verbinding met je lichaam…
met je buikgevoel, je intuïtie, juist die innerlijke kompasnaald die je helpt te voelen wat goed voor je is.

En wat vaak gebeurt, is dat we dit jarenlang compenseren. We houden onszelf overeind door harder te werken, sterker te zijn, door te “functioneren”. Maar diep vanbinnen staat het zenuwstelsel al die tijd op spanning.

En dan komt de belangrijkste vraag van allemaal:

Hoe maak je je zenuwstelsel weer flexibel?

Hoe zorg je ervoor dat spanning niet in je lichaam blijft hangen maar kan wegstromen… zodat je meer rust, vrijheid en veerkracht ervaart? Laat ik duidelijk zijn: er bestaat geen magische methode die voor iedereen werkt. Wat voor mij heeft gewerkt, wil niet zeggen dat het ook voor jouw werkt.

Dit heeft mij geholpen…

Ik leef mijn dagen niet meer op de automatische piloot, maar bouw ze bewust op. Mijn routines zijn mijn stalen kaders, ze geven richting, rust en houvast.

Ik heb daarbij extra aandacht voor de hypothalamus. Je hypothalamus is de regisseur van je autonome zenuwstelsel.
Als hij goed werkt, kan je lichaam flexibel schakelen tussen actie en ontspanning.

Maar… je hypothalamus kan dit alleen goed doen als je bioritme in balans is.
Een verstoord ritme → ontregeld zenuwstelsel → meer stress, vermoeidheid en overprikkeling.

Tip: Sta elke dag rond hetzelfde tijdstip op, zoek daglicht, beweeg buiten en ga op tijd naar bed. Een stabiel bioritme = een kalm zenuwstelsel en meer innerlijke rust.

Wat nog meer?

Ik neem nagenoeg elke dag bewust tijd voor stilte en reflectie. Momenten waarin ik aanwezig ben en de spanning in mijn lichaam scan en voel. Hiermee voorkom ik dat ik word geleefd door de waan van alle dag.

Ik doe elke dag iets dat mijn hart gelukkig maakt: denk bijvoorbeeld aan een wandeling in het bos, zwemmen of sporten.

En als ik vastloop, blijf ik niet eindeloos piekeren. Dan zoek ik hulp. Ik heb geleerd dat kracht niet zit in alles zelf doen, maar in durven vragen. Er zijn vele therapievormen vandaag de dag: EMDR, cognitieve gedragstherapie, brainspotting, lichaamsgerichte traumatherapie, haptotherapie etc. Sta jezelf toe om steeds meer los te laten.

Soms zijn er dagen dagen dat het niet gaat zoals ik wil. Vroeger vocht ik daartegen, nu mag dat er gewoon zijn. Het is niet mijn doel om zo gelukkig mogelijk te zijn. Het is mijn doel om bewuster te leven

Als je geluk najaagt, word je teleurgesteld wanneer het er niet is. Maar als je leert aanwezig te zijn ook bij de momenten die pijn doen, vind je iets dat dieper gaat dan geluk: innerlijke rust.

Ik hoop dat het bovenstaande artikel ook bijdraagt aan jouw bewustwording. en sluit af met de onderstaande vraag.

Vraag: wat heeft jou geholpen in jouw helingsproces? 

Deel het gerust in het relatieveldje hieronder zodat meer mensen er iets aan hebben.

Dankjewel voor je bijdrage en tot de volgende inspiratiemail!

Hartelijk groet,

Ir. ing. Mohammed Boulahrir
Orthomoleculair therapeut & Klinisch psycho neuro-immunoloog